تأثیر رهنمود بر کیفیت ترجمه

با توجه به رویکرد جدیدی که رایس و ورمیر در ترجمه اواخر دهه 1970 و اوایل دهه 1980 مطرح کردند، ترجمه می بایست با توجه به جنبه تعاملی و منظورشناختی متن مبدأ، هدف و مقصود درنظر گرفته شده در بافت مقصد را به نحوی شایسته تولید کند. این نظریه چنین استدلال می کند که شکلِ متن مقصد باید عمدتاً براساس نقش یا «اسکوپوسی» که قرار است این متن در بافت مقصد ایفا کند، تعیین شود. برهمین اساس، نورد (1997) در کتاب خود بیان می کند که مترجم برای نیل به هدف، باید آن دسته از راهبردها و یا رهنمودهای ترجمه ای را که به وی داده می شود به کار ببندد و مقتضیات اسکوپوس را که طبق هدف شخص متقاضی ترجمه (سفارش دهنده)، برآورده سازد. حال باید دید که آیا اساساً چنین رهنمودی بر کیفیت ماحصل ترجمه ها تأثیر گذاشته است یا خیر. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی-مقایسه ای و تجربی است. پیکره تحقیق شامل دو متن کوتاه در حوزه پزشکی و برگرفته از کتاب "انگلیسی برای دانشجویان رشته پزشکی" می باشد که به منظور ترجمه به 9 مترجم (شامل 3 وب سایت ترجمه و 6 دارالترجمه) داده شد. رهنمود ترجمه به مترجم هایی که تقاضای رهنمود کردند، داده شد و سپس ترجمه های انجام شده توسط هر مترجم، جهت ارزش گذاری، به 9 نفر ارزش یاب (که شامل دانشجویان دکتری رشته مطالعات ترجمه و استادان ترجمه دانشگاه علامه می باشند) واگذار شد. ارزش یاب ها براساس پرسشنامه 13 سوالی، هرکدام از ترجمه ها را ارزشگذاری کردند. ماحصل 81 برگه ارزشگذاری شده، در گستره اسکوپوس تعیین شده در رهنمود ترجمه و براساس دو معیار بسندگی و مقبولیت (که طبق مدل بررسی متنی نورد در پرسشنامه ها و در قالب 13 سوال منعکس شده بودند) بررسی و مقایسه آماری شدند. نتایج حاکی از آن است که رهنمود داده شده برای سفارش ترجمه، تغییر چندانی بر کیفیت ترجمه های انجام شده نگذاشت. شاخص های بسندگی و مقبولیت که مطلوبیت ترجمه ها را در بافت جامعه مقصد می سنجند، تقریباً برابر بود. هر دو دسته مترجم (با رهنمود و بدون رهنمود)به لحاظ آماری و میانگین نمرات ارزشگذاری، یکسان عمل کرده بودند.